Een paar maanden geleden kwam ik dit artikel tegen van Heather Plett. Het gaat over holding space, ruimte houden. Wat betekent dat eigenlijk, ruimte houden.
Hoe doe je dat en waarom is ruimte houden belangrijk?

Voor mij is dit artikel een mooie aanvulling op ons werk binnen Aroma Freedom – het bieden van ruimte wanneer je cliënt verwerkt, verwoordt wat er gebeurt en emoties ervaart.

Ik heb contact opgenomen met Heather Plett en mocht haar artikel “Holding space” vertalen.

Ruimte houden

Toen mijn moeder op sterven lag, kwamen mijn broers, zussen en ik samen om bij haar te zijn in haar laatste dagen. Geen van ons wist hoe we haar konden begeleiden om van dit leven over te gaan naar het volgende, maar we wisten wel dat we haar thuis wilden houden. En dat deden we dus.

Terwijl we mama bijstonden werden wij op ons beurt bijgestaan door een begaafd palliatief verpleegkundige, Ann. Ze kwam een paar keer per week langs om ons voor te bereiden op wat we de aankomende paar dagen konden verwachten. Ann leerde ons hoe we Mama met morfine moesten injecteren als ze onrustig werd, ze bood aan om moeilijke taken op zich te nemen (zoals Mama in het bad doen), en gaf ons de informatie die we op dát moment nodig hadden over wat we met mama’s lichaam zouden doen nadat haar geest was overgegaan.

“Neem je tijd,” zei ze. “Je hoeft de begrafenisondernemer pas te bellen als je eraan toe bent. Nodig mensen uit om voor de laatste keer afscheid te nemen. Houd je moeder bij je, zolang je nodig hebt. Wanneer jij eraan toe bent, kun je bellen en dan pas komen ze haar ophalen.”

Ann heeft ons een groot cadeau gegeven in die laatste dagen. Ondanks dat het een ondraaglijke week was, wisten we dat we gedragen werden door iemand die één telefoontje van ons verwijderd was.

In de twee jaren die volgden heb ik veel aan Ann gedacht en de belangrijke rol die ze vervulde in ons leven. Ze was veel meer dan de titel die ze droeg, “palliatief verpleegkundige”. Ann was begeleider, coach en gids. Ze heeft ons geholpen bij het bewandelen van één van de moeilijkste paden van ons leven door haar zachte, niet-oordelende aanwezigheid.

Het werk van Ann zou je kunnen omschrijven met een term die gewoon aan het worden is in sommige van mijn werkkringen. Ze hield ruimte voor ons.

Wat houdt ruimte houden in?
Dit betekent dat we genegen zijn om naast iemand mee te lopen, waar ze zich ook bevinden: zonder oordeel, zonder het gevoel te geven dat ze inadequaat zijn of dat ze geheeld moeten worden, óf dat we proberen de uitkomst te beïnvloeden. Wanneer we ruimte houden voor iemand openen we ons hart, bieden onvoorwaardelijke steun en laten we oordeel en leiding los.

Soms gebeurt het dat je ruimte houdt voor mensen, terwijl zij op hun beurt ook ruimte houden voor iemand. Zoals in ons geval bood Ann ruimte aan ons, terwijl wij Mama ruimte boden. Hoewel ik geen weet heb van de ondersteuning die Ann krijgt tijdens het uitvoeren van haar betekenisvolle en uitdagende werk, ik vermoed dat er anderen zijn die op hun beurt ruimte houden voor haar.
Het is niet mogelijk om een krachtige ruimtehouder te zijn, tenzij we anderen hebben die op hun beurt weer ruimte houden voor ons. Zelfs de sterkste leiders, coaches, verpleegkundigen, enz. hebben een vangnet nodig bij wie ze hun kwetsbaarheid en zwakke momenten kunnen laten zien, zonder angst om veroordeeld te worden.

In de verschillende rollen die mijn leven rijk is, leraar, begeleider, coach, moeder, echtgenote en vriend, enzovoort, doe ik mijn best om ruimte te houden voor andere mensen op dezelfde manier als Ann het liet zien aan mij en mijn broers en zussen. Het is niet altijd gemakkelijk, omdat ik de menselijke neiging bezit om mensen te willen helen, advies te geven of te veroordelen omdat ze niet verder zijn dan ze zijn. Maar ik blijf het proberen omdat ik weet dat het belangrijk is. Tegelijkertijd zijn er mensen in mijn leven die ik vertrouw, die vervolgens ruimte houden voor mij.

Het lukt niet om werkelijk mensen te helpen in hun eigen groei, transformatie, verdriet, enzovoort, door hun kracht weg te nemen (dat wil zeggen hun probleem op te lossen), ze te beschamen (zoals impliceren dat ze meer zouden moeten weten dan zij doen), of te overweldigen (bijvoorbeeld meer informatie geven dan waar ze klaar voor zijn). We moeten bereid zijn om aan de zijlijn te gaan staan, zodat ze hun eigen keuzes kunnen maken. We moeten bereid zijn tot het bieden van onvoorwaardelijke liefde en steun wanneer dat nodig is en ze het gevoel van veiligheid geven. Zelfs wanneer ze fouten maken.

Ruimte houden is niet iets dat exclusief is voor begeleiders, coaches of palliatief zorgverpleegkundigen. Het is iets dat IEDEREEN kan doen voor elkaar – voor onze partners, kinderen, vrienden, buren en zelfs voor een vreemde die een gesprek aangaat terwijl we met de bus naar het werk rijden.

Dit zijn de lessen die ik heb geleerd van Ann en anderen die ruimte hebben gehouden voor mij.

1. Geef mensen toestemming om op hun eigen intuïtie en wijsheid te vertrouwen. Toen we mama steunden in haar laatste dagen, hadden we geen ervaring om op te vertrouwen, en toch wisten we intuïtief wat nodig was. We wisten hoe we haar vermagerde lichaam naar de badkamer moesten dragen, we wisten hoe we bij haar konden zitten voor het zingen van gezangen en we wisten hoe we van haar moesten houden. We wisten zelfs wanneer het tijd was om de medicatie toe te dienen die haar pijn zou helpen verzachten. Op een zachte, vriendelijke manier liet Ann ons weten dat we ons niet hoefden te houden aan willekeurige protocollen uit de gezondheidszorg. We hoefden alleen maar te vertrouwen op onze intuïtie en verkregen wijsheid uit de vele jaren dat we van Mama hadden gehouden.

2. Geef mensen slechts die informatie die ze aankunnen. Ann gaf ons enkele eenvoudige instructies en liet een paar geprinte aanwijzingen achter, maar overweldigde ons in onze tijd van verdriet niet met meer dan we konden verwerken. Te veel informatie zou ons het gevoel hebben gegeven dat we onbekwaam en onwaardig waren.

3. Neem hun kracht niet weg. Wanneer we beslissingsrecht uit handen nemen, geven we mensen het gevoel dat ze nutteloos en incompetent zijn. Er kunnen soms momenten zijn waarop we moeten ingrijpen en moeilijke beslissingen moeten nemen voor andere mensen (bijvoorbeeld wanneer ze te maken hebben met een verslaving en een interventie het enige is dat hen zal redden), maar in bijna elk ander geval hebben mensen autonomie nodig om hun eigen keuzes te maken (zelfs onze kinderen). Ann wist dat we het nodig hadden om ons sterk en krachtig te voelen bij het nemen van beslissingen namens onze moeder. Daarom bood ze steun maar probeerde ze nooit om ons te sturen of de leiding over te nemen.

4. Zet je eigen ego aan de kant. Dit is een belangrijke. We raken hier af en toe in gevangen – wanneer we beginnen te geloven dat het succes van iemand anders afhangt van ons ingrijpen, of wanneer we denken dat hun falen ons in kwaad daglicht zet. Of als we ervan overtuigd zijn dat welke emoties ze ook los willen laten over óns gaan in plaats van over henzelf.

Het is een val waar ik soms inliep als ik lesgaf. Ik maakte me meer zorgen over mijn eigen succes (vinden de studenten me wel aardig? Laten hun cijfers zien dat ik vaardigheid heb in het lesgeven? Enz.), dan over het succes van mijn studenten. Maar dat dient niemand – zelfs mezelf niet. Om hun groei werkelijk te ondersteunen, moet ik mijn ego aan de kant zetten en de ruimte creëren waar ze de mogelijkheid hebben om te groeien en te leren.

5. Laat ze zich veilig genoeg voelen om te falen. Wanneer mensen leren, groeien of door verdriet of een overgangsperiode gaan, zullen ze tijdens het proces zeker een aantal fouten maken. Wanneer wij, hun ruimtehouders, oordeel en schaamte achterwege laten, bieden we hen de mogelijkheid om in zichzelf te keren en de moed te vinden om risico’s te nemen en veerkracht om door te gaan. Zelfs wanneer ze falen. Wanneer we hen laten weten dat falen simpelweg een onderdeel van de reis is en niet het einde van de wereld, zullen ze minder tijd besteden aan het veroordelen van zichzelf en meer tijd aan het leren van hun fouten.

6. Geef richting en bied nederig en bedachtzaam hulp aan. Een wijze ruimtehouder weet wanneer hij zich moet onthouden van het bieden van begeleiding (bijvoorbeeld wanneer iemand zich er dom en inadequaat door zal voelen) en wanneer hij hem vriendelijk/voorzichtig kan aanbieden (bijvoorbeeld wanneer een persoon erom vraagt, of teveel de weg kwijt is om te weten waar hij om kán vragen).

Zonder dat Ann onze kracht of autonomie wegnam, bood ze aan om Mama in het bad te doen en nog een paar andere uitdagingen van haar verzorging op zich te nemen. Dit was een opluchting voor ons, omdat we er niet in geoefend waren en mama niet in een positie wilden plaatsen waardoor ze zich zou schamen (zoals zich naakt aan haar kinderen moeten tonen).

Dit zorgvuldige aftasten moeten we allemaal doen wanneer we ruimte houden voor andere mensen. Het herkennen van de gebieden waarin zij zich het meest kwetsbaar en onmachtig voelen en het bieden van de juiste soort hulp zonder hen te beschamen, vergt oefening en nederigheid.

7. Creëer een plek voor complexe emoties, angst, trauma, ezovoort. Wanneer mensen voelen dat ze op een diepere manier worden gedragen dan ze gewend zijn, voelen ze zich veilig genoeg om complexe emoties die normaal verborgen blijven naar boven te laten komen. Iemand die geoefend is in het ruimte houden weet dat dit kan gebeuren en zal bereid zijn om houvast te bieden op een zachte, ondersteunende en niet-oordelende manier.

In The Circle Way hebben we het over “de cirkel beschermen”. De cirkel wordt de ruimte waarbinnen mensen zich veilig genoeg voelen voor het verwerken, zonder de angst dat dit hen permanent zal beschadigen of dat ze door anderen in de ruimte beschaamd zullen worden. Er is altijd iemand die kracht en moed biedt. Dit is geen gemakkelijk werk en het is werk waar ik over blijf leren, terwijl ik steeds vaker uitdagender gesprekken faciliteer. Dit lukt niet als we zelf te emotioneel zijn, als we niet het werk hebben gedaan om onze eigen donkere kant te onderzoeken, of als we de mensen voor wie we ruimte houden niet vertrouwen.

Ann liet zich zien met tederheid, mededogen en zelfvertrouwen. Als ze zich niet met zelfvertrouwen had laten zien als iemand die moeilijke situaties aankon, of als een persoon die bang was voor de dood hadden we haar destijds niet kunnen vertrouwen zoals we deden.

8. Laat hen andere beslissingen nemen en andere ervaringen opdoen dan jij. Ruimte houden gaat over het respecteren dat iemand anders is en het erkennen dat die verschillen ertoe kunnen leiden dat ze keuzes maken die we zelf niet zouden maken. Soms maken ze bijvoorbeeld keuzes op basis van culturele normen en waarden die we niet begrijpen vanuit onze eigen ervaring. Als we ruimte houden, laten we de controle los en respecteren we verschillen.

Dit bleek bijvoorbeeld door de manier waarop Ann ons ondersteunde bij het nemen van beslissingen over wat we met het lichaam van Mama zouden doen nadat haar geest was overgegaan. Als we het gevoel hadden gehad dat we een bepaald ritueel wilden uitvoeren voordat we haar lichaam loslieten, konden we dat doen in de privacy van Mama’s huis.

Ruimte houden is niet iets dat we van de ene op de andere dag kunnen leren, of dat adequaat kan worden aangepakt in een lijst met tips zoals die ik zojuist heb gegeven. Het is een complexe oefening die zich ontwikkelt als we hem gebruiken, en hij is uniek voor elke persoon en elke situatie.

Het is mijn bedoeling om een levenslange leerling te zijn in wat het betekent om ruimte te houden voor andere mensen, dus als je ervaringen hebt die anders zijn dan de mijne en iets willen toevoegen aan dit bericht, laat dat dan weten in de opmerkingen of stuur me een bericht.

De originele tekst van Holding space vind je op de website van Heather Plett.